အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ၏ ဗုဒၶသာသနာေတာ္သမိုင္း (အပိုင္း-၁)

က်ေနာ္တို႕ ျမန္မာႏုိ္င္ငံမွာေရာ သာသနာကြယ္ေတာ့မလာ
(ေမြးေပြးကိုခါးပိုက္ ပိုက္ထားခ်င္သူေတြသမိုင္းတတရားခံမျဖစ္ပါေစနဲ႔)


အင္ဒိုနီးရွားသမၼတႏိုင္ငံ (Republic of Indonisia) သည္အေရွ႕ေတာင္ အာရွရွိ အီေကြတာမ်ဥ္းေၾကာင္း တစ္ေလွ်ာက္ေပၚတြင္တည္ရွိၿပီး အေရွ႕ဘက္တြင္ ပါပူ၀ါနယူးဂီနီ ႏွင့္ေျမာက္ဖက္တြင္ မေလးရွားႏိုင္ငံ တို႔ႏွင့္ႏိုင္ငံနယ္နိမိတ္ခ်င္းဆက္စပ္ လွ်က္ရွိပါသည္။ ႏိုင္ငံအက်ယ္ အ၀န္းအေနျဖင့္ (၇၃၅၂၆၈)စတုရန္း မိုင္က်ယ္၀န္ပါတယ္။ ၿမိဳ႕ေတာ္ က ေတာ့ ဂ်ာကတာျဖစ္ၿပီး လူဦးေရအားျဖင့္(၁၉၉၉-ခုႏွစ္စာရင္းအရ) ၅၀၇.၅.ရွိၿပီး `ကမၻာေပၚတြင္မူဆလင္ဦးေရအမ်ားဆံုးႏိုင္ငံ´ျဖစ္ပါတယ္။


အာရွတိုက္၏အေရွ႔ေတာင္ဘက္ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ၏ ဆုမၾတာႏွင့္ ဂ်ာဗားကြ်န္းတို႔တြင္ AD,700-မွစတင္၍ ဗုဒၶဘာသာမွာ ထြန္းကားျပန္႔ပြား ခဲ့ပါတယ္။ သို႔ရာတြင္ ၁၄-ရာစုအေရာက္တြင္မူ အစၥလာမ္(မူဆလင္)မ်ား တျဖည္းျဖည္းထိုးေဖာက္လာၿပီး ဗုဒၶ၀ါဒီမ်ား ေပ်ာက္ကြယ္ခဲ့ရပါတယ္။

အေရွ႕ေတာင္အာရွ(၁၀)ႏိုင္ငံတြင္ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံသည္ ကုန္ေျမႏွင့္ ေရပိုင္ နက္မ်ားပါ ထည့္တြက္မည္ဆိုပါက အက်ယ္ဆံုးေသာ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံျဖစ္၏။ မူဆလင္တို႔ မက်ဴးေက်ာ္မွီက ထိုႏိုင္ငံေတာ္ႀကီးသည္ ဗုဒၶသာသာနာေတာ္ စည္ပင္ထြန္းကားခဲ့ၿပီး ေအးခ်မ္းမႈမ်ားစြာရွိခဲ့ေပသည္။

သာသနာေတာ္ဘယ္ေလာက္အထိ ထြန္းကားခဲ့သလဲ ဆိုရင္ ေကာင္ကင္ ယံတခြင္တြင္ ရဟႏၱာတို႔ စ်ာန္ၾကြျခင္းေၾကာင့္ သကၤန္းေရာင္တို႔ ၀င္းလက္ေျပာင္လင္းေရႊအဆင္းရွိၿပီး ေျမအျပင္သည္လည္း စပါးပင္တို႔ ၏ ေရႊအိုေရာင္ ေကာင္ကင္ယံတြင္ ရဟန္းေတာ္မ်ား၏ သကၤန္းေရာင္ ထိုေရႊ၀ါေရာင္ႏွစ္ခု၏ အေရာင္းအလင္း ကား ရႈမညီးဖြယ္ရာၾကည္ညိဳ ပသာဒျဖစ္ေစၿပီး `သု၀ဏၰဒီပ´ေရႊေရာင္ကြ်န္းဟုပင္တင္စားေခၚဆိုခဲ့ရသည့္ အထိ သာသနာေတာ္ထြန္းကား သာယာခဲ့၏။ ထို႔ေသာ္ ယခုအခ်ိန္ ယခုအေနအထားႏွင့္ကား လားလားမွ မဆိုင္   ေရႊေရာင္ အစား မူဆလင္တို႔၏ အမဲေရာင္မ်ားသာ လႊမ္းမိုးအက်ည္းတန္ေနေလၿပီ။

ထိုအင္ဒိုကြ်န္းတနည္းဆိုရေသာ္ သု၀ဏၰဒီပကြ်န္းကဲ့သို႔ တခ်ိန္းတခါက သံဃာေတာ္အရွင္ျမတ္တို႔၏ သကၤန္းေရာင့္ေၾကာင့္ ေရႊေရာင္လႊမ္း သာယာလွပကဲ့ေသာ သီဟိုဠကြ်န္းသည္ကား ယခုအခ်ိန္ထိ လွပ ဆဲ ေအးခ်မ္းဆဲ သာယာဆဲပင္ျဖစ္၏။

မဇၥ်ိမေဒသ(အိႏၵိယ)မွေန၍ ဗုဒၵသာသာနာေတာ္သည္ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံသို႔ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း (၂၀၀၀) ကပင္ ေရာက္ရွိျပန္႔ပြားေနခဲ့သည္။ အထူးသျဖင့္ ဂ်ာဗာကြ်န္းမွာ အင္ဒိုနီးရွာတႏိုင္ငံလံုးသို႔ ဗုဒၶသာ သာနာေတာ္ ျဖန္႔ခ်ီရာ သာသာနျပဳ ဗဟို႒ာနႀကီးတစ္ခုျဖစ္ခဲ့၏။

AD.14,ရာစုအထိ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံတြင္ ဗုဒၶသာသနေတာ္ တည္ ရွိေနေသးေၾကာင္းကို သမိုင္းဆိုင္းရာ အေဆာက္ အဦး ႏွင့္ စာေပအေထာက္ အထားမ်ားအရ သိရွိရပါတယ္။ သာသနာေတာ္ႏွစ္(၉၅၈) AD-415, တြင္ တရုတ္သမိုင္းပညာရွင္ ဖာဟိယန္သည္ အိႏၵိယမွတဆင့္ အင္ဒိုနီးရွား သို႔ေရာက္ရွိခဲ့ၿပီး ထိုအခ်ိန္အထိ ဗုဒၶဘာသာမ်ား ရွိေနေသးေၾကာင္း မွတ္တမ္းတင္ေရးသားထားပါတယ္။

တတိယသဂၤါယနာတင္အၿပီး အရွင္ေမာဂၢလိပုတၱတႆ မဟာေထရ္မွ ကိုးတိုင္းကိုး႒ာနသို႔ သာသနာေတာ္ျပဳေစ လႊတ္ရာတြင္ တခုအပါ အ၀င္ျဖစ္ေသာ `သု၀ဏၰဘူမိ´ေဒသဆိုသည္မွာ အင္ဒိုနီးရွာသည္ အဓိကေနရာ တခုျဖစ္ေၾကာင္းကို ရဟန္းပညာရွိ လူပညာရွိမ်ားက တညီတညြတ္ တည္းေျပာဆိုၾကပါတယ္။

သု၀ဏၰဘူမိ ံ ဂႏ႖ာန ၊ ေသာဏုတၱရာ မဟိဒၶိကာ။

ပိသာေစ နိဒၶေမတြာန ၊ ျဗဟၼဇာလမေဒသိယုႏၱိ။

ဟူေသာ ပိဋကေတာ္ကိုေထာက္ရႈ၍ သု၀ဏၰဒီပေခၚ အင္ဒိုနီးရွားသို႔ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ စတင္ေရာက္ ရွိေနၿပီျဖစ္ေၾကာင္းကို သိရွိႏိုင္ပါသည္။

အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံသို႔ ဗုဒၶသာသနေတာ္ ထြန္းကားျပန္႔ပြားေနခ်ိန္တြင္ အစၥလာမ္(မူဆလင္) ဘာသာမွာ မေပၚေသးေခ်၊ ထို႔ေၾကာင့္ အင္အိုနီးရွားသို႔ ဗုဒၶသာသနာေတာ္သည္ ေစာစီးစြာ ေရာက္ရွိေနၿပီး ျဖစ္ေၾကာင္းမွာ ထင္ရွားပါတယ္။

သာသနာေတာ္ႏွစ္(၁၀၆)ႏွစ္၊ AD,520-တြင္ ကသၼီရဘုရင္၏ သားေတာ္ အရွင္ဂုဏဓမၼ သည္ အင္ဒိုနီးရွား ဂ်ာဗားကြ်န္းသို႔ၾကြေရာက္၍ သာသနာေတာ္ျပဳရာတြင္ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ စည္ပင္ျပန္႔ပြားလာေၾကာင္းကို ကာအိုဆင္ခ်မ္ဟုဆိုေသာ တရုတ္က်မ္းစာတစ္ခု၌ ေဖာ္ျပထား ပါသည္။ ထိုအခါက အိႏၵိယ နာလႏၵာတကၠသိုလ္ ႀကီးမွ ဆရာေတာ္အရွင္ဓမၼပါလ သည္လည္း အင္ဒိုနီးရွားသို႔ သာသနာျပဳၾကြေရာက္ခဲ့ေၾကာင္းကို မွတ္တမ္းမ်ား အရသိရပါတယ္။

ကမၻာေက်ာ္ `ေဗာေရာဗုဓ´ေစတီေတာ္ႀကီးႏွင့္ `ကလဆံ´ေစတီ၊ `မင္ဒတ္ေစတီေတာ္´ တို႔မွာ အင္ဒိုနီးရွာတြင္ ယခုအခ်ိန္အထိ ထင္ရွားစြာတည္ရွိေနပါသည္။သာသနာေတာ္ႏွစ္ (၁၃၃၃)ခုႏွစ္ AD-790,တြင္ေရးထိုး ထားေသာ ေက်ာက္စာမ်ားႏွင့္၊ယိက်င္၏ မွတ္တမ္းအရ ထိုေခတ္အခါက အင္ဒိုနီးရွားကြ်န္းကို သု၀ဏၰဒီပ (ေရႊေရာင္ကြ်န္း) ဟုေခၚဆိုၿပီး ႏိုင္ငံ ေတာ္ ၏အမည္ကိုလည္း `သီရိ၀ိဇယ ႏိုင္ငံေတာ္´ ဟုေခၚဆိုေၾကာင္းကို မွတ္တမ္းတင္ထားပါသည္။

သာသာနာေတာ္ႏွစ္(၁၆၀၀) AD,1157 တြင္ အင္ဒိုနီးရွား(သု၀ဏၰဒီပ)သည္ ဗုဒၶဘာသာ၏ ပညာသင္ၾကားရာ ဗဟိုခ်က္မေနရာျဖစ္လာ ခဲ့သည္၊၀ိကၠမသီလ တကၠသိုလ္ႀကီး၏ ပါေမာကၡခ်ဳပ္ႀကီး အတိဆာ (ဒီပကၤရဉာဏ) သည္ပင္ အင္ဒိုနီးရွာမွ ဆရာေတာ္ စၿႏၵကိတၱိထံတြင္ ပညာမ်ားဆည္းပူး ခဲ့ရေလ၏။ ဆရာေတာ္အတိဆာသည္ တိဗက္၏ သာသနာျပဳအေက်ာ္အေမာ္ ဆရာေတာ္ ႀကီးပင္ျဖစ္ပါတယ္။

ထိုေခတ္အခါက အင္ဒိုနီးရွား(သု၀ဏၰဒီပ)ဘုရင္ ေသလိၿႏၵမင္းတို႔သည္ မေလးကြ်န္းဆြယ္ အထိ အာဏာျပန္႔ခဲ့ၿပီး ဗုဒၶသာသနာေတာ္ျပန္ပြားေစရန္ သာသနာျပဳေတာ္မူခဲ့သည္။ ကမၻာေက်ာ္ ေဗာေရာဗုဓေစတီေတာ္ႀကီးကိုလည္း ထိုေသလိၿႏၵမင္းဆက္ မ်ားက တည္းထားေတာ္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။

အိႏၵိယေတာင္ပိုင္းမွ ေစာဠမင္းမ်ားႏွင့္ ဘေဂၤါမွ ပါလမင္းတို႔သည္ အင္ဒိုနီးရွားတြင္ ဗုဒၶသာသနာေတာ္   ျပန္႔ပြားေစရန္ လႈဒါန္းေထာက္ပန္႔ ကူညီခဲ့ၾကသည္။ ေသလိၿႏၵ နာလႏၵ တကၠသိုလ္ႀကီးတြင္ သံဃာေတာ္မ်ား အတြက္ ေက်ာင္းေဆာင္မ်ားကိုေဆာက္လုပ္လႈဒါန္းၿပီး ထိုေက်ာင္းမ်ားကို ေစာင့္ေရွာက္ရန္အတြက္ ပါလမင္းမ်ားႏွင့္ ေစာဠမင္းမ်ားက ေက်းရြာမ်ားကို လႈဒါန္းခဲ့ၾကေလ၏။

``သာသနာေတာ္ႏွစ္(၂၀၀၀) AD-1457,တြငအာရပ္္ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ မူဆလင္ တို႔သည္ သေဘၤာမ်ားျဖင့္ ကုန္ေရာင္းကုန္၀ယ္ဟုဆိုကာ မေလးကြ်န္းဆြယ္ မလကၠာေရ လယ္ၾကားသို႔ ေရာက္ရွိေနထိုင္ၾကၿပီး အရပ္မူဆလင္တို႔သည္ က်ပ၄င္းတို႔၏ နည္းဗ်ဴဟာျဖစ္ေသာ-

၁။ ေငြသျပာယူမည္
၂။ ပ်ိဳကညာကိုယူမည္
၃။ ေျမပထဗ်ာကိုယူမည္
၄။ ျပည္အာဏာကိုယူမည္
၅။ ဘာသာကိုယူ တိုင္ျပည္ကိုသိမ္းမည္။

ဟုဆိုေသာ ၀ါဒအတိုင္ ေငြကိုရွာ၍ ေဒသခံအမ်ိဳးသမီးတို႔အား မူဆလင္ တေယာက္လွ်င္ မယားမ်ား စြာယူ၍ မူဆလင္လူဦးေရ မ်ားရန္ ျပဳ လုပ္ၿပီး ေနာက္ စီးပြားေရး၊လူအင္အား၊ စသည့္တို႔ကို အသံုခ်၍ အာဏာ ကိုရေအာင္သိမ္းလိုက္ၾကၿပီး သူတို႕၏ လုပ္နည္းထံုးစံအတိုင္း အာဏာရ ၿပီးေနာက္တြင္ တစ္ျပည္လံုးကို မူဆလင္ဇာတ္သြင္းလိုက္ၾကေတာ့၏။

ထိုအခ်ိန္မွစ၍ အင္ဒိုနီးရွားေခၚ သု၀ဏၰဒီပမွေန၍ ဗုဒၶသာသနာေတာ္သည္ တျဖည္းျဖည္း ေပ်ာက္ကြယ္ သြားေတာ့ပါတယ္။ ``မူဆလင္တို႕ သာသနာျပဳ သည္မွာ ဗုဒၶဘာသာကဲ့သို႔ တရား နည္းလမ္းက်နစြာ အက်င့္၊အယူတရား ၀ါဒကို ေဟာျပကာစည္းရံုးျခင္းမဟုတ္ေပ၊ ေဟာေျပာ ရေအာင္လည္း အစၥလာမ္ဘာသာ တြင္ မည္သည့္က်င့္စဥ္ အက်င့္စရဏ မွ်မရွိေပ။ ထို႕ေၾကာင့္ ေအာက္တန္းက်စြာ မူဆလင္ဦးေရ အစၥလာမ္ ဘာသာ၀င္ မ်ားေအာင္ျပဳလုပ္ျခင္းသည္ စစ္မွန္ေသာဘာသာတရား ဟုတ္ေလာက္၏ မဟုတ္ေလာက္၏ ဆိုသည္ကို အနည္းငယ္ ေ၀ဘန္ ပိုင္းျခားေသာ အသိဉာဏ္ရွိသူတိုင္း ေျပးမၾကည့္ရပဲ ေတြးၾကည့္ယံုမွ်ျဖင့္ သိႏိုင္ပါေပ၏။


*ဓမၼေစတီ ဆရာေတာ္၏ မဟာဘြဲ႔ယူစာတမ္းအား အထူးမွီျငွမ္းပါသည္။
(ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါသည္)

မိမိအက်ိဳး၊တပါးသူ၏အက်ိဳး၊သည္ပိုးရြက္ေဆာင္ႏိုင္သူမ်ားျဖစ္ၾကပါေစ
ဓမၼ၀ီရ အရွင္ေတဇနိယ
(ကိုလံဘို၊သီရိလကၤာ)