နယ္ခ်ဲ႕ေတာ္လွန္ေရးသမား ဗိုလ္စံဖဲ

သန္း၀င္းလႈိင္
ဧၿပီ ၁၈၊ ၂၀၁၃


ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ နယ္ခ်ဲ႕အဂၤလိပ္အစိုးရ၏ ဆုေတာ္ေငြ အထုတ္ခံရသည့္ ပုဂၢိဳလ္သံုးဦးမွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၊ ဆရာစံ ႏွင့္ ဗိုလ္စံဖဲ တို႔ျဖစ္သည္။ ထိုသံုးဦးထဲတြင္ ပထမဆံုး ဆုေတာ္ေငြ အထုတ္ခံရသူမွာ ဗိုလ္စံဖဲျဖစ္သည္။

ဗိုလ္စံဖဲကို ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၂၆၇ ခုႏွစ္ တန္ခူးလျပည့္ေက်ာ္ ၁၀ ရက္ေန႔ (၁၉၀၆ ခုႏွစ္ ဧၿပီလ ၁၇ ရက္) အဂၤါေန႔တြင္ သာစည္ၿမိဳ႕ နယ္ ဂံုညင္းႏြယ္ဘြဲ႕ျခား႐ြာ၌ အဘဦးဖိုးသိန္း၊ အမိေဒၚစံမယ္တို႔မွ ဖြားျမင္ခဲ့သည္။ ဦးဖိုးသိန္း ေဒၚစံမယ္တို႔တြင္ သားသမီး ခုနစ္ေယာက္ (မသင္း၊ မေအးခ်မ္း၊ ကိုသူေတာ္၊ မေစာခင္၊ ကိုစံဖဲႏွင့္ မေစာ႐ွင္) ႐ွိရာ ကိုစံဖဲမွာ ႏို႕ညႇာျဖစ္သည္။


ထို႔ေနာက္ မိဘမ်ားသည္ ဂံုညင္းႏြယ္ဘြဲ႕ျခား႐ြာမွာ အေ႐ွ႕ဘက္ မဲေတာ႐ြာသို႔ ေျပာင္းေ႐ႊ႕ခဲ့သည္။ စံဖဲ၏ ေယာက္ဖ ကိုလံုးသည္ သာစည္ၿမိဳ႕သားေရကုမၸဏီပိုင္႐ွင္ ဂ်ာမန္အမ်ိဳးသား မစၥတာတရစ္ထံတြင္ အလုပ္၀င္လုပ္ခဲ့သည္။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ မစၥတာတရစ္က စံဖဲကို ေမြးစား၍ ေက်ာင္းထားေပးသည္။ ၄ တန္းသာ ေနခဲ့သည္။ စံဖဲကို မစၥတာ တရစ္က အမဲလုိက္ရာသို႔ ေခၚ၍ ေသနတ္ပစ္သင္ေပးခဲ့ရာ မ်ားမၾကာမီ စံဖဲသည္ လက္ေျဖာင့္ေသနတ္သမားပမာ ေသနတ္ပစ္ကၽြမ္းက်င္သြားသည္။

ယင္းေနာက္ စံဖဲသည္ မဲေတာ႐ြာမွ ဦးစံလွ ေဒၚမယ္လွတို႔၏ သမီး မသိန္းရင္ႏွင့္ အိမ္ေထာင္က်ခဲ့သည္။ မသိန္းရင္သည္ ႐ုပ္ရည္ေခ်ာေမာလွပသျဖင့္ ႐ြာ၏ ကြမ္းေတာင္ကိုင္ျဖစ္သည္။ မသိန္းရင္ကို မဲေတာရြာသူႀကီး ဦးရာပိုင္၏ သား ငပုဆိုသူက တဖက္သတ္ခ်စ္ႀကိဳက္ေနရာ မသိန္းရင္ကို စံဖဲလက္ထပ္ယူခဲ့သျဖင့္ စံဖဲအေပၚ မေက်မနပ္ျဖစ္ေနသူျဖစ္သည္။

ထိုစဥ္အတြင္း သာစည္ျမိ့ဳတြင္ဓါးျပမႈတစ္ခုတြင္ ဓားျပမ်ားထံမွ တူမီးေသနတ္တစ္လက္သိမ္းဆည္းရမိသည္။ ထိုေသနတ္မွာ သားေရကုမၸဏီပိုင္႐ွင္ မစၥတာတရစ္ အိမ္မွ ေပ်ာက္သြားေသာ ေသနတ္ျဖစ္ေနသည္။ ဤတြင္ ငပုက နယ္ခ်ဲ႕ပုလိပ္ႏွင့္ေပါင္းကာ စံဖဲအား မသကၤာမႈျဖင့္ ေခ်ာက္တြန္း၍ ေထာင္ ၆ လ ခ်လုိက္သည္။ စံဖဲ ပထမအႀကိမ္ မတရားခံလုိက္ရျခင္းျဖစ္သည္။

စံဖဲေထာင္က်ေနခိုက္ အႀကံသမား ငပုက မသိန္းရင္အား အရယူလုိ၍ မသိန္းရင္၏ မိဘမ်ားကို အမ်ိဳးမ်ိဳးဒုကၡေပး၍ ႏွိပ္စက္ခဲ့သည္။ ေနာက္ဆံုးတြင္ မသိန္းရင္အား စံဖဲထံ ကြာ႐ွင္းစာေတာင္းခိုင္းၿပီး မသိန္းရင္အား သိမ္းပိုက္လုိက္သည္။ စံဖဲသည္ ဒုတိယအႀကိမ္ ငပု၏ မတရားမႈခံလုိက္ရျပန္သည္။

မဲေတာသူႀကီးသား ငပုသည္ စံဖဲေထာင္က်ေနစဥ္အတြင္း ဇနီးအား မတရားသိမ္းပိုက္သည္ကို မေက်နပ္ႏိုင္ေသးဘဲ အဂၤလိပ္အလိုေတာ္ရိ အရာ႐ွိအခ်ိဳ႕ႏွင့္ ပူးေပါင္းကာ စံဖဲေထာင္မွ ျပန္လြတ္ခ်ိန္တြင္ ျပန္လည္ဒုကၡေပးမည့္ရန္မွ ေၾကာက္႐ြံ႕သည့္အတြက္ ႀကိဳတင္ကာကြယ္သည့္အေနျဖင့္ အက္တူးလူဆိုးစာရင္း၀င္ျဖစ္ရန္ လာဘ္ေပးဖန္တီးထားသည္။ တဖန္ စံဖဲအား မဲေတာ႐ြာ၌ ျပန္လည္ေနထိုင္ခြင့္မေပးဘဲ သဲေတာၿမိဳ႕နယ္ ဆူးပန္းေက်း႐ြာသို႔ အက္တူးစာရင္း၀င္လူဆိုးအျဖစ္ ေျပာင္းေ႐ႊ႕ထားရန္ စီမံထားခဲ့သည္။ ဤသည္မွာ စံဖဲအား တတိယအႀကိမ္ မတရားမႈျပဳခဲ့မႈပင္ ျဖစ္သည္။

ဤသို႔ သံုးႀကိမ္တုိင္တုိင္ မတရားျပဳခံရသျဖင့္ စိတ္နာက်ည္းေနေသာ စံဖဲသည္ ေထာင္မွလြတ္၍ သာဂရ႐ြာေရာက္ေနေသာ စံဖဲအား ရာဇ၀တ္အုပ္ ဦးညီေမာင္သည္ ၁၉၂၆ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလ ၃ ရက္ေန႔တြင္ ဖမ္းဆီး၍ စစ္ေဆးရန္ သာဂရသူႀကီး ဦးလာဘအိမ္သို႔ ေခၚေဆာင္လာသည္။ သူႀကီးကေတာ္ ေဒၚနန္းႏြယ္က ရာဇ၀တ္အုပ္စားရန္ ေျမပဲေလွာ္ႏွင့္လက္ဖက္ရည္ၾကမ္းခ်ထားရာ စံဖဲက ဆာဆာႏွင့္ ေကာက္ယူစားလိုက္ရာ ဤတြင္ ရာဇ၀တ္အုပ္ဦးညီေမာင္က “ေဟ့ေကာင္ ဒါလူစားတဲ့အစာကြ မင္းလိုတရားခံလူမ်ိဳး စားဖို႔ ခ်ထားတာမဟုတ္ဘူး” ဟူ၍ ေငါက္လုိက္သည္။ ထို႔ေနာက္ ရာဇ၀တ္အုပ္ ဦးညီေမာင္က စကၠဴေတာင္းသျဖင့္ သူႀကီးကေတာ္ အခန္းထဲ၀င္သြားစဥ္ စံဖဲသည္ စိတ္မထိန္းႏိုင္ေတာ့ဘဲ သူႏွင့္ ႏွစ္ေတာင္ကြာေလာက္တြင္႐ွိေသာ သူႀကီးေထာင္ထားသည့္ ဓါးကိုယူ၍ လက္ထိပ္ခတ္ထားေသာ လက္ႏွစ္ဖက္ျဖင့္စံုကိုင္၍ ဦးညီေမာင္ကို ခုတ္သတ္လုိက္သည္။ အေစာင့္အျဖစ္ လုိက္ပါလာေသာ ပုလိပ္ငၾကြယ္မွာလည္း စံဖဲ၏ဓါးခ်က္မိ၍ ထြက္ေျပးသြားသည္။

ထိုေန႔မွစ၍ စံဖဲသည္ ၀ရမ္းေျပးေတာပုန္းျဖစ္သြားေလ၏။ ထိုအခါ ဗႏၶဳလသတင္းစာတုိက္က အထူးသတင္းေထာက္မ်ားလႊတ္၍ စံဖဲသတင္းကို ဗႏၶဳလတြင္ အပတ္စဥ္ တခမ္းတနား ထည့္သြင္းရာ စံဖဲသတင္းသည္ ဟိုးေလးတေက်ာ္ ျဖစ္သြားေတာ့သည္။ အစိုးရက စစ္ပုလိပ္မ်ားလႊတ္ကာ စံဖဲကို ဖမ္းခိုင္းသည္။ မမိ။ ဖမ္းေလ၊ မမိေလျဖစ္၍ တျဖည္းျဖည္း ၾကာလာေသာအခါ စံဖဲသည္ ဆုေငြ ၅၀၀၀ ထုတ္ထား ရေသာ ၀ရမ္းေျပးေတာပုန္းျဖစ္လာသည္။ ထိုသို႔ စံဖဲသတင္းႀကီးေနစဥ္ ဗႏၶဳလသတင္းစာ၊ ဂ်ာနယ္တုိ႔က ‘စံဖဲဒုိင္ယာရီ” ဟူ၍ လည္းေကာင္း၊ ‘စံဖဲဇာတာေဗဒင္ေဟာစတမ္း” ဟူ၍ တဖံု စံဖဲသတင္းကို အပ္ခ်စရာမက်န္ေအာင္ တခမ္းတနား ေရးၾကေလသည္။ စံဖဲဓါတ္ပံု၊ စံဖဲမိခင္ဓါတ္ပံု၊ စံဖဲေနရစ္ခဲ့ေသာ ေက်ာင္းပံု စသျဖင့္ စံုလွသည္။ ပုသိမ္ဦးဘေသာ္ ဆိုသူကလည္း အဂၤလိပ္ဒ႑ာရီပါ ‘ေတာပုန္းႀကီးေရာ္ဘင္ဟု’ အေၾကာင္းကို ဘာသာျပန္၍ ဗႏၶဳလသတင္းစာတြင္ အပတ္စဥ္ထည့္ကာ စံဖဲကို ခ်ီးေျမႇာက္ခဲ့ၾကသည္။ ထို႔အျပင္ လူဆိုးႀကီးစံဖဲႏွင့္ ပုလိပ္ရာဇ၀တ္ဆိုင္ရာဘြဲ႕ ေလးခ်ိဳ႕း’ ေခါင္းစဥ္တပ္၍-

ေၾသာ္… ၾကငွာန္းမေအးေပဘူ႕၊ ၀ရမ္းေျပးကိုလ၊ ဖမ္းေပးသူမေပၚလာသျဖင့္၊ ေအာ္ခါသာ ပုလိပ္မင္းတို႔ရယ္က၊ ေၾကာ္ျငာစာ တဆိတ္ႏွင္းတဲ့ျပင္၊ စိတ္တြင္းဘေလာင္ဆူသည့္၊ အေမာင္လူစံုေထာက္ႀကီးတို႔မွာပဲ အေခ်ာင္ယူကာ ႏံုသေလာက္ခရီးမွာေတာ့၊ တုန္ေၾကာက္၍ ၿငီးပံုတကယ္ဟာမို႔၊ နတ္႐ြာမွာ တညံညံသဲေပတဲ့၊ ထယ္ထယ္၀ါ၀ါ ငစံဖဲကိုလ ဆလံႀကဲကာ မယွဥ္ႏုိင္ဘူ႕၊ တမင္မႈိင္ကာ ခက္လွသည့္အခင္းေတြႏွင့္၊ ရင္ဆုိင္လာလွ်င္ လက္ရမခြင္းတာေၾကာင့္၊ သတင္းမလွလို႔ ျပည္နဂရာမွာ ေနာ္ဗ်ာ၊ ေၾသာ္ အရင္းပထမေတာ့ ဖ်င္းၾကေပတာ’ ဟူ၍ ေရးသားကာ စံဖဲကို ဂုဏ္ျပဳထားေလသည္။

ထို႔ေနာက္ “ ဆာေဂ်ေအေမာင္ႀကီးႏွင့္ စံဖဲဘြဲ႕ ေလးခ်ိဳ႕း” ေခါင္းစဥ္ျဖင့္ -

“အခါတာ႐ွည္တေဘာင္သံမလြဲေပဘူ႔၊ အညာသာစည္မွာ ေမာင္စံဖဲရယ္က၊ ေျဗာင္အမွန္ႀကဲပါလို႔၊ ႏွိပ္စက္လွ်င္ အတန္ၾကာ (အို႔… ဗ်ာ) ေအာင္လံမစြဲတာေၾကာင့္၊ ပုလိပ္ဘက္မွာျဖင့္ မႀကံသာ။ ေၾသာ္…. ၄င္းအတြက္ကယ္ေၾကာင့္၊ ေဒါင္းကနက္မ်ားျဖင့္၊ ေမာင္းႏွက္သလို ဆူဆူညာ၍ လူတကာစိတ္မွာ မေအးေအာင္ပ၊ ကူပါ ကူပါ ဘိတ္စာေပးသည္သို႔၊ ထိတ္စရာအေရးေနာ္ဖန္ လာႀကံဳတဲ့အျပင္၊ ျမန္မာဘံုမွာ ပါ၀ါျဒပ္ေတြနဲ႔၊ ျပန္ကာလွန္ကာ တုန္သလို ဆာအမတ္ရယ္က၊ ႐ြာရပ္တြင္ တခါေမႊသည့္၊ အညာေျပ “ငစံဖဲ” ကိုလ၊ (မင္းတို႔ပုလိပ္) မဆလာေတြဟာ အမွန္မရဲတယ္လို႔၊ ရန္ပြဲလိုေအာ္ခါ မန္၍ ေၾကာ္ျငာအတန္တန္ခ် လ်က္ႏွင္းတာေၾကာင့္ စေလ်ာ္႐ွာျပန္ငါ့လက္ထက္ တြင္းမွာျဖင့္၊ စိတ္ပ်က္ပါတယ္ သိပ္႐ွက္စရာ သတင္းရယ္လို႔၊ အက်ဥ္းေတြသမို႔ ဗဟိုနာဂရာမွာ ေနာ္ဗ်ာ ေၾသာ္…. ယြန္းဓေလ့ငယ္ႏွင့္ ဖ်င္းၾကေပတာ” ဟူ၍ စံဖဲအေရးေၾကာင့္

ဆာေဂ်ေအေမာင္ႀကီး ႐ွက္ေလဟန္ျဖင့္ စံဖဲကို ထပ္၍ ခ်ီးက်ဴးထားၾကျပန္ေလသည္။

ထုိမွ်မကေသး ဗႏၶဳလသတင္းစာႏွင့္ ဂ်ာနယ္တုိက္ပိုင္႐ွင္္ ဗႏၶဳလဦးစိန္က ‘သတိုးစိန္’ ကေလာင္ခြဲျဖင့္ စံဖဲအေၾကာင္းကို ၀တၳဳေရး၍ ခ်ီးေျမႇာက္ခဲ့ျပန္သည္။ စံဖဲ၀တၳဳေၾကာ္ျငာပံုကိုၾကည့္ပါ။ “မ႐ြံ႕မထိတ္၊ ျခေသၤ့စိတ္ႏွင့္၊ ထိတ္ထိတ္ ႀကဲ သတၱိခဲ၊ အာဇာနည္စံဖဲ၀တၳဳ” ဟူ၏။ (၁၄-၁၁-၂၇) ထုတ္ ဗႏၶဳလသတင္းစာတြင္လည္း “စံဖဲဘယ္မွာလဲ” (ဒုတိယတြဲ) ၀တၳဳေၾကာ္ျငာကို ေတြ႕ရေသးသည္။

ထိုမွ်မကေသး ဆရာက်င္ခဲ(ေရႊတိုင္ညႊန့္ဖခင္)ႏွင့္ နန္းေတာ္ေ႐ွ႕ ဆရာတင္တို႔ကလည္း “စံဖဲသီခ်င္း” ကိုေရး၍ တိုင္းျပည္ကို ျဖန္႔လုိက္ေသးသည္။ ဤသို႔ ျဖင့္ စံဖဲသတင္းသည္ ေတာ႐ြာအႏွံ႕ပ်ံ႕၍ စံဖဲသီခ်င္းသည္ လူထုႏႈတ္ဖ်ား၀ယ္သီးေနေတာ့သည္။ စံဖဲကို က႐ုဏာျဖစ္သူတို ့ကလည္း မ႐ွား။ “သင္းကေလး မတရားတာကို မခံႏုိင္လြန္းလို႔ ဒီလိုျဖစ္ရတာ” ဟူ၍ က႐ုဏာပြားကာ ခြင့္လႊတ္ၾကေလသည္။ လူထုက စံဖဲသြားလာလႈပ္႐ွားမႈ ကို ၄င္းအား အႏၱရာယ္ျဖစ္မည္စိုး၍ သို၀ွက္ထားၾကသည္။

ထိုသို႔ စံဖဲကို က႐ုဏာျဖစ္သူတို႔အထဲတြင္ ဆရာႀကီး သခင္ကိုယ္ေတာ္မႈိင္းလည္း ပါေလသည္။ စံဖဲ၏ သတၱိကို ခ်ီးက်ဴး၍ ဇာတိမာန္လည္း ျဖစ္ရေလသည္။ ထိုအခါ ဆရာႀကီးသည္ စံဖဲႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ “ပံုေတာ္ႏုိင္ေမာ္ကြန္းဋီကာ” တြင္လည္းေကာင္း၊ ‘တ႐ုတ္ဒီပနီ ေဆာင္ပါးမ်ား” တြင္လည္းေကာင္း စံဖဲအေၾကာင္းေဆာင္းပါးကို ေရးေလသည္။ ဆရာႀကီးသည္ ဓူ၀ံမဂၢဇင္းတြင္ ‘စံုေတာ္မူမွာတမ္း’ အမည္ျဖင့္ စံဖဲ၏ မ်ိဳး႐ိုးႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ အေၾကာင္းကို ေရးသား၍ ဇာတိမာန္ျဖစ္လုိက္ေသးသည္။

ဆရာႀကီးသည္ “လူမွာအမ်ိဳး၊ ၾကက္မွာအ႐ိုး” ဟူေသာ စကားအတုိင္းမ်ိဳး႐ိုးကိုအလြန္ ေလးစားသူျဖစ္သည္။ ထုိ႔အျပင္ ဆရာႀကီးပိုမိုေလးစားဟန္ ႐ွိေသာ မ်ိဳး႐ိုးမွာ ေ႐ွးျမန္မာမင္းလက္ထက္က အမႈထမ္း၊ အရာထမ္း၊ မင္းမ်ိဳး၊ မွဴးမတ္မ်ိဳးတို႔ျဖစ္သည္။ မည္သူသည္ မည္သည့္အမတ္ႀကီး၏ အဆက္အႏြယ္ျဖစ္သည္ဟု ၾကားလုိက္ရလွ်င္ ဆရာႀကီးသည္ ေ႐ွးျမန္မာမင္းမ်ားလက္ထက္ကို လြမ္းလာတတ္ေလသည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္ ၿမိဳ႕လုလင္မွ အဂၤလိပ္ကို ေတာ္လွန္ခဲ့ေသာ ဦးမင္းေရာင္၏ ေျမးျဖစ္သည္ဟု ၾကားလုိက္ရေသာအခါ ဆရာႀကီးသည္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းကို ေတာ္လွန္ေရးမ်ိဳး႐ိုးေပပဲဟု ပိုမိုၾကည္ညိဳေလးစားေလသည္။ ဆရာႀကီးစိတ္သည္ ျမန္မာ့သမိုင္းကို ႏွစ္သက္ေသာစိတ္၊ ထို႔အျပင္ သမုိင္းပါ ေ႐ွးျမန္မာမ်ားကို ေလးစားေသာစိတ္ အားထားတတ္ေသာ စိတ္မ်ိဳးျဖစ္ေလသည္။

စံဖဲသည္ ျမင္ကြန္းျမင္းခံုတုိင္အေရးက ျမင္ကြန္းတို႔ဖက္က ပါ၀င္တုိက္ခုိက္ခဲ့ေသာ ျမင္းတပ္ဗိုလ္၏ ေျမးျဖစ္သည္ကို သိရျပန္ေသာအခါ ဆရာႀကီး ဇာတိမာန္ျဖစ္ရျပန္ေလသည္။ စံဖဲသည္ မ်ိဳး႐ိုးအရ သတၱိေကာင္းသူကေလးဟု ခ်ီးက်ဴး၍ ေဘးကင္းပါေစဟုလည္း က႐ုဏာအစြမ္းျဖင့္ ေမတၱာပို႔သခဲ့ေလသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဆရာႀကီးသည္ စံဖဲဘြဲ႕ကဗ်ာမဟာေလးခ်ိဳးတြင္ -

“ေၾသာ္… သရဲေဘာ္ေသြးဟာက မနဲေသာအကေလးေပေပါ့၊ မဲေတာေမြး႐ွာသနဲ႔ ေ႐ွးျမန္မာအခါ႐ွိစဥ္က၊ ဇာတိအမ်ိဳးပါ ႐ိုးရာစစ္ျပန္ေတာ့၊ ျမန္မာျပည္ကိုးစရာအဆိုးမွာတကယ္လို႔၊ သတိုးမဟာဓမၼရာဇာအဆူဆူႏွင္း အပ္ဘူးေပတဲ့၊

အဖိုးျမန္မာျဖစ္သူ ျမင္းတပ္မွဴးေပမို႔ တဦးမွာ ေအာင္လံစြဲေနက်၊ ေမာင္စံဖဲဆိုတာ ဒါယကာႀကီးေျမးေပမို႔

ေသြးအေျခအေနစစ္စရာ က႐ိုဏ္းေတြႏွင့္၊ ေ၀းတေျမေခတ္သာတဲ့ စစ္ကိုင္းဆီက မစၥတာမႈိင္းႀကီး ဟို႔ႏွယ္သည့္ႏွယ္ ၾကားရျပန္ေတာ့၊ တပည့္သူငယ္အားမွာအျပစ္ဘယာမညႇိဳးေစဘို႔၊ ေမတၱာပို႔ကာ ဆရာသနားမိတဲ့ျပင္” ဟူ၍ ဖြဲ႕ဆိုခဲ့သည္။

ထို႔အျပင္ စံုေတာ္မူမွာတမ္း၌လည္း စံဖဲဘြဲ႕ေလးဆစ္တြင္-

“ရဲေသာဇာနည္၊ မဲေတာသာစည္တဲ့႐ွင့္

ပေ၀အခါဆီ အျဖစ္မွန္းျပန္ေတာ့၊ ေျပဌာနီအသစ္ဖန္းကိုမွ

ေခတ္ႏြမ္းေအာင္ တမင္တြန္းခဲ့တဲ့၊ ျမင္ကြန္းစံသူပုန္ထစဥ္က

ဂုဏ္ျပမည္ ဗ်ဴဟာဆင္ေတာ့၊ အသူရာဘုရင္၀တႎကဆင္းေအာင္ပ

သူဇာသခင္အ႐ွိန္ရတဲ့၊ ဣႏၵသနင္းတြင္မွ

ကၽြန္ရင္း၀ိ႐ုဠ္အမတ္လိုပ၊ တ႐ွိဂုဏ္ျဒပ္အတည္အရည္အခ်င္းရယ္ႏွင့္၊

ေၾသာ္…. မဟာသမၼတေတြနဲ႔၊ အာဏာပါဏာျပႏုိင္တဲ့

ျမန္မာ့ေခတ္ကတခိုမွာ၊ မာဃစစ္ဗိုလ္နဲ႔လဲမယြင္းေပဘု

ႀကံဳးေဆာင္ကာ၊ ႐ုန္းေတာင္လို႔ က်င္းခဲ့တဲ့

(အမယ္မင္း) န၀င္းစိတ္ကယ္ႏွင့္၊ မင္းျဒပ္မ်ိဳ႕မေသးေစဘို႔၊

ယင္းအရပ္က အခ်ိဳ႕ေ႐ြးလုိက္ေတာ့၊ (ေၾသာ္) အတင္းသတ္ဖို႔ျဖတ္ဖို႔ ေသြးရယ္ဆင့္၊ (ကိုစံဖဲမွာေတာင္၊ ျမင္းတပ္ဗိုလ္ေျမး။”

ဟူ၍ ေရးဖြဲ႕ခဲ့သည္။

ထိုအခ်ိန္မွစ၍ စံဖဲသတင္းသည္ ျမန္မာတစ္ႏုိင္ငံလံုးတြင္ ဟိုးေလးတေက်ာ္ျဖစ္သြားသည္။ အဂၤလိပ္ကို မုန္းတီးေသာ ျပည္သူလူထု ကလည္း အဖိအႏွိပ္ခံ စံဖဲ၏သတၱိကို ခ်ီးမြမ္းလာၾကသည္။

စံဖဲသည္ သာဂရ႐ြာမွ ထြက္ေျပးၿပီး ေတာပုန္းဘ၀ျဖင့္ တစ္႐ြာတည္းသား ငနီ၊ ခ်စ္ေကာင္း၊ ကံႀကီးေမာင္တို႔ႏွင့္အတူ ေတာပုန္းဘ၀ျဖင့္ အဂၤလိပ္အလိုေတာ္ရိလက္ပါးေစမ်ားအား ဒုကၡအမ်ိဳးမ်ိဳးေပးေတာ့သည္။ ပုလိပ္စိန္႐ိုး၏ ျမင္းႏွင့္ေသနတ္အား အိမ္ေပၚတက္သိမ္းျခင္း၊ ႏွမ္းကန္သူႀကီး ဦးပန္းရည္၏ ေသနတ္အား လုယူျခင္း စသည္မ်ား ကို ဆက္တုိက္ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။

စံဖဲသည္ မယားခိုးငပုအား သတ္ရန္အတြက္ အတင့္ရဲစြာ သာစည္ၿမိဳ႕ေပၚထိ တက္ေရာက္လာသည္။ စံဖဲသည္ သာစည္နယ္ပိုင္၀န္ ေထာက္ ဦးေအာင္ေက်ာ္ အိမ္ေ႐ွ႕အနီးမွ ေသနတ္ပစ္ေဖာက္ ထြက္သြားေလ့႐ွိသည္။ သတၱိ႐ွိၿပီး လက္ေျဖာင့္တပ္သားစံဖဲကို ပုလိပ္တို႔က ထြက္၍ မတုိက္၀ံ့ဘဲျဖစ္ေနသည္။ စံဖဲသည္ မယားခိုးငပုအား မသတ္ရေသာအခါ မဲေတာ႐ြာေန ငပု၏ အစ္မေတာ္သူ မပုအား ၁၉၂၇ ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီလ ၂၇ ရက္ေန႔ ညက ေသနတ္ျဖင့္ ပစ္သတ္သြားရာ ပုလိပ္တို႔လည္း မ်က္လံုးျပဴးၾကရသည္။ စံဖဲအား အမိဖမ္းႏိုင္သူအား ဆုေတာ္ေငြ ၅၀၀၀ က်ပ္ ထုတ္ထားေသာ္လည္း မည္သူမွ် မဖမ္း၀ံ့ဘဲ ျဖစ္ေနသည္။

ဤကဲ့သို႔ ဆုေတာ္ေငြ ထုတ္ျပန္သည္ကို တန္ျပန္သည့္အေနျဖင့္ စံဖဲကလည္း မယားခိုးငပုႏွင့္ သာစည္နယ္ပိုင္၀န္ေထာက္တို႔၏ ဦးေခါင္းကို ရ႐ွိေအာင္ မိမိအားကူညီလွ်င္ ဆုေတာ္ေငြ ၁၀၀၀ က်ပ္ေပးမည္ဟု (၁၀)တန္ေငြစကၠဴတြင္ေရး၍ သာစည္ၿမိဳ႕ပိုင္႐ုံးတြင္ ရဲရဲ၀ံ့၀ံ့ ကပ္ထားေလသည္။ ထိုအခ်ိန္မွစ၍ စံဖဲက အဂၤလိပ္အစိုးရအား စိန္ေခၚရာမွ ဗိုလ္စံဖဲအမည္တြင္ခဲ့သည္။

ေတာပုန္းႀကီးစံဖဲသည္ ေတာပုန္းဘ၀တြင္ မဲေတာ႐ြာမွ ခ်စ္သူ မေငြႏုအိမ္သို႔ ညအခါ လာေလ့႐ွိေၾကာင္း သတင္းရ႐ွိထားေသာ မိတၳီလာအပိုင္မွ ရာဇ၀တ္အုပ္၀န္ေထာက္ကေလး ေအာင္ေက်ာ္မိုး၊ ရာဇ၀တ္အုပ္ ဦးေ႐ႊခဲ၊ ရာဇ၀တ္အုပ္ ဦးေ႐ႊေအာင္နွင့္ ပုလိပ္တပ္ဖြဲ႕၀င္မ်ား သည္ ၁၉၂၇ ခုႏွစ္ မတ္လ ၁၃ ရက္ေန႔ ညတြင္ မဲေတာ႐ြာသို႔ စံဖဲအား ဖမ္းဆီးရန္ေရာက္႐ွိလာၾကသည္။

မဲေတာ႐ြာ႐ွိ ၄င္း၏ခ်စ္သူေနအိမ္သို႔အလာ ပုလိပ္အဖြဲ႕ႏွင့္ ဗိုလ္စံဖဲတို႔ ရင္ဆုိင္တုိက္ပြဲျဖစ္ပြားရာ၊ ရာဇ၀တ္၀န္ေထာက္ ေအာင္ေက်ာ္မိုးမွာ လက္တြင္ ေသနတ္ဒဏ္ရာ ရ႐ွိၿပီး ပုလိပ္တပ္သားခ်စ္မိုးမွာ ဗိုလ္စံဖဲလက္ခ်က္ျဖင့္ ေသဆံုးသြားေလသည္။ ဗိုလ္စံဖဲသည္ မည္သည့္ဒဏ္ရာမွမရ႐ွိဘဲ လြတ္ေျမာက္သြားသည္။ ဤသို႔ျဖင့္ ဗိုလ္စံဖဲသည္ ေတာပုန္းဘ၀ျဖင့္ ေက်ာက္ဆည္ခ႐ိုင္၊ ရမည္းသင္းခ႐ိုင္၊ မိတၳီလာခ႐ိုင္အတြင္း သြားလာလႈပ္႐ွားၿပီး အဂၤလိပ္တို႔၏ လက္နက္တုတ္ပုလိပ္တပ္ဖြဲ႕အား နည္းမ်ိဳးစံုျဖင့္ ဒုကၡေပးေလသည္။

ဗိုလ္စံဖဲသည္ ဤကဲ့သို႔ စစ္ပုလိပ္မ်ား၊ စံုေထာက္မ်ား ၀န္းရံခ်ထားသည့္ၾကားမွ ႐ုပ္အမ်ိဳးမ်ိဳးေျပာင္း၍ သာစည္ၿမိဳ႕ေပၚတက္၍ ဆံပင္ညွပ္ျခင္း၊ လက္ဖက္ရည္ေသာက္ျခင္း၊ ေညာင္ရမ္းေစ်းသြားျခင္း၊ ေ႐ႊဂူႀကီးဘုရားပြဲလာျခင္း စသည္ျဖင့္ ၀င္ေရာက္သြားလာကာ ပုလိပ္မ်ားအား လက္တစ္လံုးျခားလွည့္စားသြားေလ့႐ွိသည္။

ဗိုလ္စံဖဲသည္ ၁၉၂၇ ခုႏွစ္ မတ္လ ၁၅ ရက္ေန႔ညတြင္ ေ႐ႊရင္ေမွ်ာ္ဘုရားပြဲသို႔လာမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ႀကိဳတင္သတင္းလႊင့္ထားသည္။ အစိုးရဘက္မွ ေ႐ႊရင္ေမွ်ာ္ဘုရားပြဲအတြင္း ပုလိပ္မ်ားထူထပ္စြာ လံုၿခံဳေရးခ်ထားလုိက္သည္။ ဗိုလ္စံဖဲသည္ ႐ုပ္ဖ်က္၍ ေ႐ႊရင္ေမွ်ာ္ဘုရားအား ေအးေအးေဆးေဆး ဖူးေျမာ္ကာ ပန္းဆီမီးကပ္လွဴပူေဇာ္၍ ဘုရားေ႐ႊခ်ကာ ျပန္လည္ထြက္ခြာသြားရာ မည္သူမွ် မသိလုိက္ေခ်။ ဗိုလ္စံဖဲသည္ အေ၀းေရာက္မွ ေသနတ္ေဖာက္၍ အသံေပးမွ စံဖဲ ပြဲေတာ္တြင္းသို႔ လာသြားေၾကာင္း ပုလိပ္တို႔ သိ႐ွိၾကရသည္။

ဗိုလ္စံဖဲအား ထုတ္ျပန္ထားေသာ ဆုေတာ္ေငြကို မက္၍ လိုင္စင္ေသနတ္ကိုင္ထားသူ ၀မ္းတြင္းၿမိဳ႕မွ နယ္ခ်ဲ႕အစိုးရအလုိေတာ္ရိ ေ႐ွ႕ေန ဦးေ႐ႊဗ်ိဳင္းႏွင့္ စာေရးႀကီး ဦးသက္ထြန္းတို႔သည္ စံဖဲအား ဖမ္းရန္ သာဂရ႐ြာမွ ဦးသက္ထြန္း၏ ညီတ၀မ္းကြဲ ကိုကံစ၏အိမ္သို႔ လာေရာက္ စုေ၀းၾကသည္။ ထိုေန႔ကား ၁၉၂၇ ခုႏွစ္ ေမလ ၅ ရက္ေန႔ျဖစ္သည္။ ထိုသတင္းကို ဗိုလ္စံဖဲၾကားထားသည့္အတြက္ ကိုကံစ၏ အိမ္ကို ၀င္ေရာက္တိုက္ခိုက္ရာ ေ႐ွ႕ေနႀကီး ဦးေ႐ႊဗ်ိဳင္းမွာ ဆုေငြမရလုိက္ဘဲ စံဖဲလက္ခ်က္ျဖင့္ အသက္ပါသြားခဲ့သည္။ စာေရးႀကီး ကိုသက္ထြန္း၊ ကိုကံစတို႔မွာ ဒဏ္ရာရၿပီး ကိုသက္ထြန္း၏ ဇနီး မပုမွာ အေခ်ာင္ေသဆံုးသြားခဲ့ေလသည္။

ေတာပုန္းႀကီးဗိုလ္စံဖဲ၏ ရဲစြမ္းသတၱိေၾကာင့္ နယ္ခ်ဲ႕အစိုးရမွာလည္း သိကၡာက်ဆင္းၿပီးရင္း က်လာကာ လံုၿခံဳေရးပါ ထိခိုက္လာသျဖင့္ သာစည္တြင္ ပုလိပ္တပ္ဖြဲ႕မ်ားစုေပါင္း၍ စီမံခ်က္ခ်ကာ အမိအရ ဖမ္းဆီးေရးအတါက္ ျမင္းစီးပုလိပ္တပ္ဖြဲ႕မ်ားျဖင့္ ေတာနင္းပိုက္စိပ္တုိက္ ႐ွာေဖြၾကေတာ့သည္။

ဗိုလ္စံဖဲလြတ္ေျမာက္ေနကာ အစိုးရအား အမ်ိဳးမ်ိဳးေႏွာင့္ယွက္ေနသျဖင့္ ၾကြက္မႏိုင္က်ီမီးႏွင့္႐ွိဳ႕ဆိုသလို စံဖဲ၀င္ထြက္သြားလာရာ ေက်း႐ြာမ်ားကိုလည္း အစိုးရက အမ်ိဳးမ်ိဳးႏွိပ္ကြပ္ေတာ့သည္။ ဗိုလ္စံဖဲအား ဖမ္းဆီးႏုိင္ေရးအတြက္ ေက်း႐ြာမ်ားတြင္ လာေရာက္တပ္စခန္းခ် ေနေသာ စစ္ဗာရီစစ္ပုလိပ္မ်ားအတြက္ ထင္း၊ ေရ၊ ၾကက္ ဟင္းခ်က္စရာ ေန႔စဥ္ေပးပို႔ေနရ႐ုံမွ်မက လွည္းကူလီ၊ လူကူလီလုိက္ရလြန္းသျဖင့္ ေက်း႐ြာသားတို႔သည္ မိမိအလုပ္ကိုမိမိ မလုပ္ႏိုင္ေတာ့ေခ်။ ထို႔အျပင္ ဗိုလ္စံဖဲထြက္ေျပးလြတ္ေျမာက္သြားျခင္းသည္ သာဂရ႐ြာသားမ်ား သူႀကီးကို အကူအညီမေပးျခင္းေၾကာင့္ဟု ဆိုကာ ေက်း႐ြာအက္ဥပေဒပုဒ္မ (၁၃)အရ တ႐ြာလံုးကို ဒဏ္ေငြ ၆၆၅ က်ပ္ ဒဏ္႐ိုက္ေတာ့သည္။ ထိုစဥ္က ယင္းဒဏ္ေငြသည္ အလြန္၀န္ေလးေသာ ကိစၥျဖစ္သည္။

ယင္းေနာက္ ၁၉၂၇ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လ ၂၅ ရက္ ၾကာသပေတးေန႔က်ပ္ သာစည္ၿမိဳ႕နယ္ ေမာင္းမဆည္႐ြာအနီး ေတာထဲတြင္ ေသနတ္ေခါင္းအံုး၍ ငွက္ဖ်ားေရာဂါျဖင့္ လဲေနေသာ ဗိုလ္စံဖဲကို အစိုးရတပ္မ်ားက ေတာနင္း႐ွာေဖြရာ ႐ွာမေတြ႕ဘဲျဖစ္ေနရာ ဗိုလ္စံဖဲက ပုလိပ္ကို လက္ယပ္ေခၚၿပီး `ငါစံဖဲျဖစ္တယ္´ ဟု သူကိုယ္တုိင္ အဖမ္းခံရမွ ဖမ္းမိေတာ့သည္။ အစိုးရအစြမ္းေၾကာင့္ ဖမ္းမိျခင္းမဟုတ္ဘဲ ငွက္ဖ်ားေရာဂါေၾကာင့္သာ ဖမ္းမိခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။

ေတာပုန္းႀကီးဗိုလ္စံဖဲ၏ အမႈကို မိတၳီလာၿမိဳ႕တရား႐ုံးတြင္ တရားသူႀကီး မစၥတာမက္ကေနာ ဦးေဆာင္၍ တစ္ႏွစ္ၾကာ စစ္ေဆးခဲ့သည္။ ေတာပုန္းႀကီးဗိုလ္စံဖဲအမႈတြင္ ပါ၀င္ခဲ့ေသာ ကံႀကီးေမာင္ႏွင့္ငနီတို႔ကို အားေပးကူညီပူးေပါင္းမႈျဖင့္ ေထာင္ဒဏ္ (၄၁) ႏွစ္စီ က်ခံရန္ စီရင္ခ်က္ခ်ခဲ့သည္။ ေနာက္ပိုင္း အယူခံ၀င္၍ ကံႀကီးေမာင္အား ေထာင္ဒဏ္တသက္တကၽြန္း (ႏွစ္ ၂၀) ေျပာင္းလဲသတ္မွတ္ေပး ခဲ့သည္။

ဗိုလ္စံဖဲအား ျပစ္မႈထင္႐ွားသည္ဟုဆိုကာ ၁၉၂၈ ခုႏွစ္ ဧၿပီလ ၁၁ ရက္ေန႔ နံနက္ ၆း၃၀ နာရီတြင္ ျမင္းၿခံေထာင္က်ပ္ ႀကိဳးေပးကြပ္မ်က္လိုက္ေလသည္။ (ဇြဲသန္းသွ်င္ (သံုးဆယ္) ေရးသားေသာ `ဆရာႀကီးသခင္ကိုယ္ေတာ္မႈိင္းႏွင့္ေတာပုန္းႀကီစံဖဲ´ ေဆာင္းပါး (ေမာ္နီတာဂ်ာနယ္ ၁၉-၆-၂၀၁၁) ၌ ၁၉၂၈ ခုႏွစ္ ႏို၀င္ဘာလ ၁၁ ရက္ေန႔ ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ သမုိင္းသုေတသနဦးစီးဌာနမွ ထုတ္ေ၀ေသာ `ျမန္မာ့ရက္စဥ္သမိုင္း´ ပထမတြဲ စာမ်က္ႏွာ ၂၅၂ ၌ ၁၉၂၈ ခုႏွစ္ ဧၿပီလ ၁ရက္ေန႔ဟူ၍လည္းေကာင္း မွားယြင္းစြာ ေဖာ္ျပထားသည္။)

ဗိုလ္စံဖဲသည္ ကြယ္လြန္စဥ္က အသက္ ၂၂ ႏွစ္ သာ ႐ွိေသးသည္။ မည္သို႔ဆိုေစ… နယ္ခ်ဲ႕ၿဗိတိသွ်အစိုးရ အုပ္စိုးေနေသာ ကိုလိုနီေခတ္၌ ပထမဆံုးဆုေတာ္ေငြ အထုတ္ခံရသည့္ နယ္ခ်ဲ႕ဆန္႔က်င္ေရးသမား ဗိုလ္စံဖဲ၏ မတရားမႈအတြက္ ေခါင္းငံု႕မခံဘဲ ရဲရဲ၀ံ့၀ံ့ရင္ဆုိင္တုိက္ခိုက္ခဲ့ေသာ သူ၏ သတၱိကို ဂုဏ္ျပဳရမည္ျဖစ္ေပသည္။

စာကိုး
(၁) ဇြဲသန္းသွ်င္ (သံုးဆယ္) `ဆရာႀကီးသခင္ကိုယ္ေတာ္မႈိင္းႏွင့္ေတာပုန္းႀကီစံဖဲ´ ေဆာင္းပါး (ေမာ္နီတာဂ်ာနယ္ ၁၉-၆-၂၀၁၁)
(၂) ကို္တင္လႈိင္ (မိတၳီလာ) `နယ္ခ်ဲ႔အစိုးရ၏ ပထမဆံုးဆုေငြအထုတ္ခံရသည့္ ေတာ္လွန္ေရးသမား စံဖဲ´ (ေမာ္နီတာဂ်ာနယ္ ၆-၁၁-၂၀၁၁)
(၃) ဦးဟုန္၀မ္ `သခင္ကိုယ္ေတာ္မႈိင္းႏွင့္စံဖဲ´ တကၠသိုလ္ပညာပေဒသာစာေစာင္ တြဲ-၆၊ အပိုင္း-၄၊ ၁၉၇၁။
(၄) သန္း၀င္းလႈိင္၊ အႏွစ္ခ်ဳပ္ျမန္မာ့သမိုင္းအဘိဓာန္ ပထမအတြဲ၊ ပညာေ႐ႊေတာင္စာေပ၊ ပထမအႀကိမ္ ၂၀၁၀။
(၅) L.U.G. Tripp, Boh San Pe and Other Glimps of life in Burma, Bombay, Mody’s Diamond Printing Works,1944.
(၆) မာဂဓီသာစည္၊ နယ္ခ်ဲ႔ေတာ္လွန္ေရးသမားႀကီးဗိုလ္စံဖဲ၊ ရန္ကုန္၊ စာေပဗိမာန္၊ ၁၉၉၉။

မုိးမခမီဒီယာ